Buchu de mythe

Buchu is misschien het bekendste aromatische kruid uit Zuid Afrika.

De geur bevat de mysteries van de oudheid en je voelt dat als je je onderdompelt in de geur, je in staat bent om een lang vergeten magie van de Khoesan te vangen.

 

Wat is Buchu

Buchu is een struik die door stoom of kokend water een olie afgeeft. Deze olie bevat een aantal componenten die een positieve invloed hebben op ontstekingshaarden in het lichaam. Vooral op ontstekingen in de urinewegen, blaas- en prostaatontsteking, en op ontstekingshaarden in de gewrichten, zoals reuma.

Cederberg-Buchu

Buchu is een inheems kruid in de bergen van de West-Kaap in Zuid-Afrika en wordt gevonden van Clanwilliam in het noorden, naar Stanford in het zuiden en tot aan de Outeniqua bergen in het oosten, in de zogenaamde ‘Fynbos’ strook. In haar natuurlijke omgeving groeit Buchu in een soort van Middellandse zeeklimaat met warme droge zomers en regen tijdens de wintermaanden. De gronden zijn meestal arme zandgronden met een lage pH variërend van pH 3,7 tot 5,3. De Buchu plant groeit van nature op steile hellingen met hoogtes die variëren tussen de 737 m tot 2028 m boven de zeespiegel. Buchu planten beginnen te groeien in augustus, wanneer de dagen langer worden en de temperatuur in de West Kaap stijgt. Het is ook het moment waarop de regen afneemt. Buchu, is ingedeeld in dezelfde familie als de citrus planten, Rutaceae, met een soort die Agathosma heet. Vroeger ook wel bekend als Barosma.

Buchu en de Khoesan

Het gebruik van Buchu heeft een lange historie en speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Zuid-Afrika. Buchu was heilig voor de Khoesan die het kruid introduceerde bij de westerse kolonisten. Het woord ‘Khoisan’ is een geconstrueerd woord, bedacht door Leonhard Schultze in 1928 als een verzamelnaam voor de Khoekhoen en de San. Khoe, wat ‘mannen van de mannen’ of ‘mensen van de mensen’ in de meeste Khoe talen beteknd, en San het woord dat Khoekhoen gebruiken voor Bosjesmannen. Tegenwoordig gebruiken we Khoesan. Hoewel er in het verleden veel discussie was over de exacte oorsprong van Khoekhoen, blijkt nu dat de Khoekhoen oorspronkelijk San jager-verzamelaars zijn. Later namen zij de gewoonten van het hoeden van schapen en runderen over van de naburige Bantu stamen. De Khoekhoen en de San stammen uit dezelfde oude Zuidelijk Afrika genetisch erfgoed dat terug te voeren is tot aan het begin van de moderne mensheid.

Onder de Khoesan is Buchu  zowel een generieke naam voor een mix van droge grond planten voor een aromatisch parfum poeder, als de naam voor het plantengeslacht.

Het volgende verhaal illustreert hoe verweven de kosmologische vereniging van de Khoesan met Buchu is, en het geeft duidelijke aanwijzingen over hoe Buchu werd gebruikt door de Khoesan. De Khoesan noemt de regen !Khwa. !Khwa is de belichaming van de regen en het water in het ‘watergat’, zijn huis. Voor de Khoesan was de regen als man en vrouw. Zware regen met onweer is mannelijk, en lichte zachte regen is vrouwelijk. Hetzelfde geldt voor Buchu, want hoewel Buchu sterke vrouwelijke associaties heeft,  is het onzijdig. Buchu wordt gebruikt om zowel te kalmeren als te stimuleren. Het ‘watergat’ wordt gezien als een poort tussen de werelden van de levenden en de doden; een brug tussen gebieden. !Khwa bezit de mogelijkheid om zijn vorm naar wens te veranderen. Meestal verschijnt het als de waterslang of waterbuffel.

 

Op een avond, als ze na de avondmaaltijd allemaal verzameld zijn rond het vuur , begon Mantis  te praten. “Regen”, zei hij, was een persoon van het oude ras, en “Regen” kon elke vorm die hij wilde aannemen.

Op een dag kwam ‘Regen’ naar de aarde in de vorm van een waterbuffel. Hij  draafde en draafde en zijn adem vormde een zachte nevel om hem heen. Na een tijdje rook hij een delicate geur in de koele lucht, en hij volgde de verleidelijke geur tot aan een klein kamp, maar er was geen teken van mensen. Toch was de geur  sterker dan ooit en hij volgde zijn neus naar de ingang van een kleine hut, waar een jonge vrouw, Khwa, lag. Khwa was ziek en zij werd verzorgd door haar zus die ook haar baby verzorgde. De rest van de mensen waren op zoek naar voedsel. Khwa’s zus had zachtjes Buchu over haar lichaam gewreven, om haar te helpen te herstellen, en het was de geur van de kruiden die ‘Regen’ had aangetrokken. Een bundel van de Buchu lag naast Khwa.

De aanblik van Khwa die daar lag raakte ‘Regen’ diep in het hart en hij begon zachtjes te zingen. Khwa hoorde het prachtige geluid en tilde haar hoofd op. Ze zag hem door de mist in de deuropening staan zingen:

O, kom met mij mijn lieve jonge meid
Dat ik kan worden vernieuwd
En geef aan alle op de aarde,
Levengevende regen, levengevende regen.

Khwa was gebiologeerd door de muziek. Beetje bij beetje voelde ze de ziekte haar verlaten. Ze stond op en nam zachtjes haar baby uit de armen van haar zus en verzorgde hem. Toen de baby in slaap viel, legde ze hem neer op de zachte huiden en liet hem over aan de zorgen van haar zus. Ze pakte de bundel Buchu en ging naar de deur van haar hut, waar ‘Regen’ zachtjes neuriend naar haar stond te kijken.

Khwa klom op de rug van ‘Regen’ wreef wat Buchu op zijn hoofd. Hij was enorm opgetogen en hij draaide zich om en liep weg met Khwa op zijn rug. Ze draafde en draafde, terwijl ze zongen.

O kom met mij, mijn lieve jonge geliefde
Dat ik kan worden vernieuwd
En geef het aan al het leven op aarde,
Levengevende liefde, levengevende liefde.

Na een tijdje werd Khwa moe en vroeg ‘Regen’ haar in de schaduw van een boom te leggen, zodat ze konden rusten. Dit deed hij. Ze wreef hem volledig in met Buchu en hij werd hierdoor zo ontspannen dat hij in slaap viel. Terwijl zij daar rusten voelde Khwa het kloppen in haar borsten en ze wist dat haar baby haar nodig had. Ze sloop stilletjes weg om ‘Regen’ niet wakker te maken en volgde zijn sporen terug naar huis. Op de terugweg kwam ze bij een waterput en waste zich schoon van de geur van de stier, en alles wat over bleef was de zoete geur van ‘Regen’.

Toen de zon onderging, koelde ‘Regen’ af en werd wakker. Hij dacht dat Khwa nog steeds op zijn rug was en hij draafde en draafde tot hij bij een kristalheldere bron kwam waar het water uit de grond opborrelde. Uiteindelijk vond hij een plaats van waar hij levengevende regen kon maken voor de planten en dieren van de aarde. En omdat Khwa haar heerlijk geurende geneeskrachtige kruiden met hem had gedeeld, inspireerde het hem om te blijven en regen aan het volk te geven.

Uit het verhaal blijkt ook de belangrijke rol die geur speelt in de Khoesan kosmologie. Van de regen maar ook van de wind werd gezegd dat hun geur hun zijn kracht vertegenwoordigde. Volgens Christopher H. Low is de reden waarom de Buchu voor de Khoisan zoveel betekenis heeft de rijkdom van de geur en de Khoisan vereniging van geur met potentie. Khoisan relatie met Buchu heeft betrekking op geur als een drager van fysieke en mentale transformatie. De geur van Buchu wordt ontvangen door de Khoisan als een sterke genezende kracht in parfum gebruik en bepaalde rituelen.

Onder de San hebben alle dingen in de schepping bovennatuurlijke krachten. Deze worden “n/om” genoemd. Mensen met een sterke kracht worden “n/om k’xausi” genoemd- eigenaars van de kracht.

N/om moet in controle worden gehouden en bewaard, anders raakt de genezer bewusteloos of verandert in een boosaardige wezen. Wanneer de n/om te sterk wordt, wordt het gevaarlijk. De “n/om k’xausi ” kan alleen genezen als ze leren om hun n/um, of energie te controleren(koken). Het is in dit verband dat Buchu een belangrijke rol speelt.

Dit “koken” van de n/om werd beschreven door Richard Katz door de ervaren genezer, Kinachau, in het volgende citaat (“Accepting ‘Boiling Energy’.” Ethos):

“Je danst, danst, danst. Dan tilt n/um je op in je buik en tilt je op in je rug, en dan begin je te rillen. N/um maakt je aan het beven, het is warm. . . . Je ogen zijn open, maar je kijkt niet om je heen; je houdt je ogen  stil en kijkt recht vooruit. Maar als je in !Kia komt (veranderde staat), kijk je rond, omdat je alles ziet, omdat je ziet wat iedereen verontrust . . . n/um zit in elk deel van je lichaam. In het puntje van je tenen en zelfs je haar. “

Sotho-Bushman-Rock-Schilderij

Wanneer de genezer terug komt van de !Kia laten de mensen hem Buchu ruiken, want zij willen dat zijn ‘aderen gaan liggen’ om de n/om te kalmeren. Het kalmerende effect van Buchu wordt ook beschreven in het vangen van de regen. Etnografen hebt geregistreerd dat ‘n/om k’xausi met regenmacht, de geestelijke wereld betreden en de waterbuffel vangen bij de waterput waar hij woonde toen regen nodig was. Vervolgens leiden ze de waterbuffel over het land naar de gewenste plek, voor een regen rite . Om de waterbuffel te kalmeren wrijven de medicijnmannen zich in met van Buchupoeder. Zodra de waterbuffel de Buchu ruikt, wordt het rustig en gaat dan mee zonder tegen te stribbelen’.

Hoewel Buchu werd gebruikt om te kalmeren, werd Buchu ook gezien als het wakker worden van het lichaam en heeft het een verkwikkende werking die de zintuigen kunnen openen door middel van haar vermogen om macht over te dragen. Volgens de Khoesan kan de Buchu het lichaam binnen komen via de oren, neus, mond en huidporiën.

De geur is dus drager van de macht – n/om:
Geur, in San gedachte, is een medium voor de overdracht van de macht. Hetzelfde geloof van geur als drager van de macht uit zich in verbrand vet, zalven en aromatische kruiden. Geneeskunde planten bezitten sterke n/om en de etymologie van het woord ‘n/om’ zelf geeft aanwijzingen aan het verband tussen planten en macht. De metafoor koken ([n/om]) verwijst niet alleen naar het kokende water en het koken van de n/om, maar ook naar het rijpen van planten.

De meeste San groepen zeggen dat de planten vergelijkbare krachten hebben als dieren, elk heeft macht met verschillende sterktes en zijn geschikt voor verschillende individuen in verschillende contexten.

san-kosmologie

San kosmologie

Siyakha Mquni stelt in zijn proefschrift over de rotskunst symbololgy in de Matopo Hills Nanke Caves in Zimbabwe, dat de bomen en planten fungeren als symbolische kosmische bemiddelaars of als een ‘as mundi’ (zoals de symbolische regenboog brug) Ze worden door sjamanen gebruikt om hun persoonlijkheid op andere plaatsen te brengen of om zich toegang tot het geestenrijk te verschaffen. Het doet denken aan het concept van de overdracht van het bewustzijn in esoterische tradities. Net als een waterput, is een boom een bemiddelaar tussen twee werelden, doordat de wortels onder en de takken boven het dagelijkse leven zijn. Op een ander niveau, heeft de rol van een genezer of “n/om k’xausi” parallellen met die van bomen en planten. – Beide kunnen verschillende werelden van het bestaan, de aarde, de lucht en het ondergrondse verbinden
In de San folklore, waren mensen,  in de oertijd, bomen. Planten en dieren behoorden tot de goden de zaken regelden zoals we het nu kennen. In de !Kung teksten, is de bedrieger /X?É,  in staat om terug te veranderen in een plantaardige persoon. Hij verandert in verschillende soorten bomen en planten. Dus, bomen en planten zijn in sommige opzichten de avatars van krachtige geestgoden die hun aanwezigheid bekend maken door hun geur. Wat voor de San belangrijker schijnt te zijn is niet de  fysieke aanwezigheid maar de mate van intensiteit en iedereen die Buchu heeft ervaren kan zeker getuigen van de intensiteit van de geur. Zoals de San zo vaak gewoon zeggen: “Het is sterk”

Khoesan levensboom en ons logo

Een alternatief Khoesan woord voor de Buchu is Sâi. Buchu lijkt vaker te worden gebruikt in Zuid-Afrika en Sâi meer in Namibië . In de hedendaagse Khoe betekent het werkwoord Sâi, verzamelen, te verzamelen en af te halen.

Sian Sullivan en eerdere onderzoekers hebben ontdekt dat er een bepaalde Khoe associatie bestaat tussen vrouwen en parfum voorbereiding en dat de Buchu in de poederdoos van een  Khoe vrouw het symbool is van haar vrouwelijkheid. Het symbool van haar vrouwelijke kracht, van vruchtbaarheid en ‘het geven van het leven’. Tijdens de puberteits riten worden de ingewijden, aangeduid als de “nieuwe maagden”, vertegenwoordigd als “magische kracht van de regen” Voor een jong meisje die als een vrouw transformeerd is de eerste taak om Buchu op stilstaand water te strooien om de waterslang of waterbuffel te sussen. Jonge meisjes die hun eerste rode maan (menarche, eerste ongesteldheid)) ervaren hebben een bijzonder sterke n/om en kunnen de macht overdragen. Het meisje, bezit de macht om de vruchtbaarheid te geven, en met dit doel voor ogen strooit het meisje Buchu op alle mannelijke dieren en planten die ze tegenkomt.

Sian Sullivan deed een acht jaar durend veldonderzoek onder de Damara herders in Namibië met een focus op het gebruik van aromatische planten voor parfum door vrouwen. Ze nam veertig soorten planten die momenteel worden gebruikt door Damara voor het maken van Sâi. Een voorraad van Buchu of Sâi werd altijd op de persoon gedragen in een kleine lederen zakje of in een makeup-box. Buchu of Sâi is zeer gewaardeerd onder de vrouwen in de hele regio en heeft een grote handelswaarde. De precieze soorten planten in een Buchu mengsel varieert afhankelijk van de plaatselijke beschikbaarheid in verschillende historische perioden en van de omstandigheden waarvoor het is verzameld. Het werd gebruikt als een parfum en voor rituelen en genezing. Men kan wel zeggen dat de Khoesan vrouwen de echte voorouders zijn van de natuurlijke parfumeurs. De Sesfontein Damara zeggen over Buchu als een parfum, “Wanneer je het draagt zullen alle jongens naar je toe komen rennen.”

 

 

Inleiding tot het Westen

Buchu werd aan de eerste Nederlandse kolonisten aangeboden toen ze aankwamen bij Kaap de Goede Hoop in 1652. Geneesmiddelen uit Europa waren zeer duur en de kolonisten die in de afgelegen delen van het land woonden hadden geen toegang tot apothekers. Ze zaten vaak zonder hun voorraad aan geneesmiddelen en moesten leren van hun Khoe buren.

Veel nuttige middelen werden ontdekt door het gebruik van de inheemse planten van Afrika. Vanaf dat moment werd het een deel van de Afrikaner volksgeneeskunde en werd over het algemeen gezien als een panacee voor alle kwalen. Illona Meyer noemt in haar artikel “Huismiddeltjes in de Kaap” dat Buchu in al zijn vormen, wordt genoemd in de voorraden tijdens deze periode: een zak met droge boecko, boegoe brandewijn en buchu azijn. Doordrenkt met azijn werd het gebruikt als een smeersel voor fracturen, zwellingen en trage genezing van wonden. Buchu Brandy werd gebruikt als een digestief tegegn misselijkheid, reuma, blaas en nier infecties en tegen hoest en verkoudheid. De thee werd gebruikt om krampen, kolieken, indigestie, koude rillingen, hoesten, hoest en angst te verlichten.

De vroege Nederlandse kolonisten in de Kaap introduceerde Buchu in Nederland. In het laatste deel van de 18de eeuw werd het bekend als  ‘Nobele thee’ , omdat alleen de zeer rijken en de adel het zich konden veroorloven om het te kopen. In 1821 Buchu werd officieel geregistreerd in de Britse Pharmacopoeia als een diureticum (urine verdrijvend middel). Het werd als een van de weinige Zuid Afrikaanse kruiden opgenomen in moderne farmaceutische naslagwerken in Amerika, Engeland en Schotland, in het bijzonder met betrekking tot zijn gebruik als een behandeling voor aandoeningen van de urinewegen.

Eind 19de eeuw werden de  bladeren gedroogd en in balen verpakt en geëxporteerd naar Europa en Amerika. De eerste commerciële plantages ontstonden in de regio Piketberg. Buchu werd voor het eerst, voor zijn essentiële olie, gedistilleerd in Zuid-Afrika door de Chicken familie  in 1968.

Voor die tijd exporteerde Zuid-Afrika alleen de Buchu bladeren en werd het overzees gedestilleerd tegen hoge kosten. Er bestond een mythe  dat Buchu alleen vacuüm kon worden gedestilleerd. Toen Zuid Afrika de Buchu olie lokaal begon te produceren is er met blind testen bevestigd dat de lokaal geproduceerde olie net zo goed was, en soms zelfs beter, als die verkregen bij vacuümdestillatie tegen een fractie van de kosten.

Commercialisering van Buchu

Momenteel is Buchu olie een van de meest gewilde en dure inheemse essentiële oliën. De is vraag veel groter dan het aanbod. Buchu vereist de typische berg achtige fynbos voorwaarden om te groeien. Buchu kan niet gemakkelijk buiten zijn natuurlijke habitat worden geproduceerd. Hoewel er meer dan 130 soorten Buchu in het wild groeien zijn er slechts twee commercieel levensvatbaar voor de etherische oliën markt. De soorten Crenulata en Betulina hebben een hoog olie gehalte en zijn de belangrijkste bron van commercieel geoogst Buchu. Agathosma Betulina (rond-blad Buchu) is een vaste plant struik in de bergen van Zuid-West-Kaap. Het komt van nature voor in de districten van Ceres, Tulbagh, Piketberg, Citrusdal, Clanwilliam en Calvinia. De bloemen zijn ster-achtige en wit of paars van kleur.

De belangrijkste chemische bestanddelen van Agathosma Betulina is Limoneen, menthon, isomenthon, isoPulegone, pulegon, diophenol, p-diosphenol, c-Mercaptone, t-Mercaptone.

Agathosma Crenulata is een houtachtige struik met grote, langwerpige bladeren en groeit tot een hoogte van 2 – 3 meter.

De belangrijkste chemische bestanddelen van Agathosma Crenulata zijn : Limoneen, menthon, isomenthon, isoPulegone, pulegon, diophenol, p-diosphenol, c-Mercaptone, t-Mercaptone, c-Acetylthiol, t-Acetylthiol.

Samen met Rooibos en Honeybush is Buchu een van de drie Zuid-Afrikaanse medicinale planten die gebruikt worden in de internationale geneeskunde en is erkend door de Britse Pharmacopoeia Martingdales.

Agathosma Crenulata wordt  niet aanbevolen voor medicinaal gebruik vanwege het hoge gehalte pulegone ,tussen 31,6% – 73,2% tegenover 2,4% – 4,5% in Agathosma Betulina. Pulegone is hepatotoxisch en kan dus leverschade bij hoge doseringen over een lange periode veroorzaken. Ook is gevonden dat als Buchu wordt geoogst voor het één jaar oud  is het pulegone gehalte ook zeer hoog is. Pulegone beschermt de plant tegen roofdieren. Er zijn twee chemotypen van Agathosma Betulina; een isomenthon en een diosphenol chemotype. De diosphenol chemotype bevat een hoge hoeveelheid diosphenol  en een laag gehalte van isomenthon en menthon. De isomenthon chemotype heeft een hoog isomenthon gehalte van meer dan 31%; menthon van 27% en een lage diosphenol van minder dan 0,14% concentraties. Beide chemotypes bevatten minder dan 5% pulegone. De isomenthon chemotype is vooral te vinden in delen van de Piketberg Mountains op noordelijke en westelijke hellingen, terwijl de verdelingen van de diosphenol chemotype vooral zijn te vinden in de bergen rond Citrusdal, maar de diosphenol chemotype is ook gevonden in Piketberg evenals de Cedarberg.

De landbouw en snijden van Buchu is zeer gespecialiseerd. Ervaren snijders, die de methode van generatie op generatie doorgeven. Buchu moet tijdens de maanden februari tot en met maart worden geoogst. De beste tijd voor het oogsten is in februari. Dit berust op het feit dat het pulegon laag is gedurende die tijd van het jaar. De meeste soorten van Buchu bloeien tussen september en februari, de oogst in deze tijd voorkomt zaadproductie.

Buchu bladeren die zijn geoogst moeten zo snel mogelijk verwerkt worden na het plukken om de olie opbrengst te maximaliseren. De Buchu plant kan 100 jaar worden en al die tijd bladren leveren.

Een Buchu helling, met een Buchu struik (Agathosma betulina) bloeiende paarse in het midden

Het is de diosphenol en isomenthon in de Buchu olie die een waardevolle grondstof is voor de smaak en geur industrie. Het is vooral om deze reden dat Buchu olie voor meer dan 30 jaar is geëxporteerd als natuurlijke grondstof in voedingsmiddelen met een cassis smaak.

De olie is goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drugs Administration (FDA) en de Europese Unie voor gebruik in levensmiddelen.

Vanwege de grote vraag naar natuurlijke ingrediënten is de vraag naar Buchu olie aanzienlijk toegenomen vanaf het begin van 1990, wat resulteert in een duidelijke verhoging van de prijs van het product in de afgelopen tien jaar. De verzwakte Rand in 2000 en 2001 droeg verder bij tot het opblazen van de prijs. Buchu werd geoogst in het wild elke tweede of derde jaar, waardoor de planten zich konden voortplanten om te zorgen voor stabiliteit op lange termijn. Met de groeiende vraag, de niet-duurzame jaarlijkse oogst en illegale stroperij was er zelfs sprake onder sommige boeren om de San te gebruiken om de Buchu te beschermen. Met de toegenomen exploitatie van wilde Buchu werd het voortbestaan van Buchu in gevaar gebracht en was zelfs uitgestorven in sommige gebieden.

In augustus 1999 is de Agricultural Research Council (ARC) van Zuid-Afrika gestart met een project om het land van de inheemse genetische materiaal te beschermen, om Buchu tegen uitsterven te beschermen.

Met dank aan African Aromatics